İngiliz-İsveç hap firması AstraZeneca ’nın AB ’ye koronavirüs aşısı tedarikini azaltacağı açıklaması gerisinde AB ve İngiltere aleyhinde karşıya geldi…
Avrupa’da İngiltere ve Avrupa Birliği (AB) aralarında yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşı savaşları başlarken, bu durumun salgına karşı iki taraflı mücadeleyi etkileme potansiyeli taşıdığı belirtiliyor.
Sorun, Oxford Üniversitesi ile birlikte aşı geliştiren İngiliz-İsveç ilaç firması AstraZeneca’nın AB’ye daha önce belirlenen dozdan daha azını vereceğini açıklamasıyla başladı.
100 milyon doz aşı almayı bekleyen Brüksel’e bunun ancak dörtte birine yakın bir miktarı teklif eden şirket, gerekçe olarak Belçika’daki imal tesislerindeki sorunu gösterdi.
Oysa Avrupalı yetkililer, merkezi İngiltere’de bulunan AstraZeneca’nın, AB ülkeleri için ayrılan aşıları İngiltere’ye verdiğini düşünüyor.
AB Konseyi Başkanı Charles Michel, ilaç firmalarının imzaladıkları aşı sözleşmelerini yerine getirmelerini karşılamak için ellerindeki yasal araçları kullanmayı planladıklarını söylemişti. İtalya Başbakanı da aşı tedarikini azaltacağını ifade eden imalatçı hap firmalarına karşısında sözleşmedeki hakları çerçevesinde yasal yollara başvuracaklarını bildirmişti.
BELÇİKA ’DAN ASTRAZENECA ’YA SORUŞTURMA
AstraZeneca’yla aşı tedariki konusunda sorun yaşayan Avrupa Birliği Komisyo’nun talebi üstüne Belçikalı yetkililer, şirketin Brüksel yakınlarındaki aşı imal tesisine karşın soruşturma başlattı. Belçika sağlık Bakanlığı yaptığı açıklamada, Belçika federal ilaç dairesinden yetkililerin birincil ziyaretinin Çarşamba günü Seneffe ’deki Hainaut tesisinde tamamladığını söyledi. Bakanlık, tesisten numuneler ve evraklar alındığını da bildirdi. Önümüzdeki günlerde tesisin daha detaylı denetlenmesi bekleniyor.
Ama AB Komisyonu sözcüleri, denetimin kendilerinin talebiyle yapılıp yapılmadığına karşın soruları yanıtsız bıraktı.
Belçika Sağlık Bakanlığı yetkilileri, denetimin “saydamlık ve tarafsızlığın” sağlanması için başka AB ülkelerinin de katılımıyla yapıldığını bildirdi.
AB ’DEN ÇAĞRI
AB Komisyonu, geçen hafta üye ülkelerindeki yetişkin nüfusun yüzde 70’inin 1 Haziran’a kadar aşılanması hedefi koymuştu. Ancak aşı teslimatlarında yaşanacak gecikmeler sonucunda hedefin yakalanamama ihtimali yüksek görünüyor.
Pfizer ve Moderna aşılarına kıyasla daha düşük fiyatı ve daha kolay depolama gereksinimleri dolayısıyla AstraZeneca aşısına yönelen AB, şirketi taahhütlerini yerine getirmeye çağırıyor.
“LAF VERMEDİK”
Oysa AstraZeneca’nın CEO’su Pascal Soriot, İtalyan La Repubblica gazetesine verdiği demeçte, şirketinin aşıyı AB’ye İngiltere’ye olduğu kadar süratli teslim etme sözü vermediğini belirtti.
Soriot, “Avrupa, sözleşmeyi (İngiltere’den) 3 ay daha sonra imzalamış olmasına rağmen, İngiltere ile aynı anda karşılamak istiyor” dedi.
Ellerinden gelenin en iyisini yapacaklarını ifade eden Soriot, fakat taahhütte bulunamayacaklarını vurguladı.
ŞİRKETTEN, ‘HAKKINDAN FAZLASINI ALIYORSUN ’ GÖNDERMESİ
Soriot, bu röportajında sözleşmedeki taahhütlerini ihlal etmediklerini ve AB ülkelerinin aşılarını başkalarına satmadıklarını belirterek, “Dünya nüfusunun yüzde 5 ’ine sahip Avrupa, aylık küresel tedarikimizin yüzde 17’sini alıyor” ifadelerini kullandı.
ASTRAZENECA TOPLANTIYA KATILMADI
Avrupa Birliği (AB) ile yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşılarının tedarikinde kesintiye gideceğini açıklayan ilaç şirketi AstraZeneca yetkilileri aralarında yapılması öngörülen toplantı, şirket temsilcilerinin katılmaması sebebiyle gerçekleştirilemedi.
Bir AB yetkilisi, şirketin toplantıya katılmak yerine yazılı olarak AB Komisyonuna bildirim yapacağını açıkladı.
Bu gelişmelerin arkasında AB Komisyonunun sağlıktan sorumluluk sahibi üyesi Stella Kyriakides, sosyal medya hesabında, AstraZeneca CEO’su Pascal Soriot ile bu hafta AB’de kullanım onayı alması beklenen aşının arz meselesini görüştüklerini duyurdu.
Görüşmenin “yapıcı bir havada” geçtiğini bildiren Kyriakides, şirketin sözleşmeye uyması gerektiğini bir kere daha yineledi.
AB, İNGİLTERE’YE PFİZER AŞISININ İHRACATINI YASAKLAYABİLİR
Bu gelişmeler aralarında Avrupa basını, Birliğin de BioNTech ve Pfizer aşılarının İngiltere’ye gönderilmesini engellemekle korkutma ettiğini öne sürdü.
Bu yönde karar alınacağına dair resmi bir yorumlama olmasa da bu koşul, İngiliz Muhafazakar Parti üyelerinin tepkisiyle karşılandı.
Brexit’in derhal ardından yaşanan bu gelişme aleyhinde AB karşıtları, Birlikten ayrılmakta haklı olduklarını söylüyor.
Muhafazakar Parti’den David Jones, İngiliz basınına verdiği demeçte, muhtemel ihracat yasağı tehdidinin “şantaja çok benzediğini ve AB’den ayrılmakta niçin haklı olduklarını gösterdiğini” kaydetti.
“AHLAKİ SORUMLULUKLARI VAR”
AB cephesi ise böyle bir ihracat yasağı kararı olmadığını belirtti.
AB Komisyonunun Sağlıktan Sorumlu Üyesi Stella Kyriakides, 27 Ocak’ta düzenlediği basın toplantısında, “İlaç şirketleri ve aşı geliştiricilerinin uymaları gereken ahlaki, toplumsal ve sözleşmeye yan sorumlulukları var” diyerek, AstraZeneca’yı suçlamıştı.
Sözleşmedeki bir maddede, “şirketin teslimatlar için en yüksek çabayı” göstereceğine karşın maddeyi gerekçe göstermesine değinen Kyriakides, AstraZeneca’nın “en yüksek çabayı” gösterdiğini ve arz yükümlülüklerine uymamasını kabul edemeyeceklerini vurguladı.
Kyriakides, anlaşma gereği ikisi AB ülkelerinde ikisi İngiltere’de bulunan 4 fabrikada üretilen aşılara erişim hakları bulunduğuna işaret etti.
“MESELE, AB’DEKİ VE ASTRAZENECA’DAKİ DOSTLARIMIZ ARASINDA”
Konu, İngiltere Başbakanı Boris Johnson’a da soruldu. Ama Johnson, muhabirlerin bütün ısrarlarına karşın tartışmaya girmeyi reddetti.
AB’nin mümkün bir ihracat yasağını dikkate alıp almayacağı konusundaki soruları da yanıtlamaktan kaçınan Başbakan, “Oxford-AstraZeneca aşısı, ülkemiz ve dünya için açık açık çok kayda değer ve mesele, AB’deki ve AstraZeneca’daki dostlarımız aralarında.” demekle yetindi.
İngiltere’nin Aşılamadan Sorumlu Bakan Yardımcısı Nadhim Zahawi ise, aşı tedarikinin zorlu olduğunu kabul etmekle birlikte, “AstraZeneca ve Pfizer-BioNTech’in Şubat ortası ve natürel ama ilerideki hedeflerimiz için tatmin edici derecede aşı tedarik edeceğinden eminim” demişti.
BİONTECH-PFİZER AŞISININ TEDARİKİ NORMALE DÖNDÜ
ÖTE TARAFTAN, BioNTech ile geliştirilen aşının Belçika’daki fabrikasında üretimini yapan Pfizer, geçen hafta azalttığı tedarik seviyesini normale getirdiğini açıkladı.
Puurs kasabasında yer alan tesislerinde imal sürecindeki düzeltmeler sebebiyle teslimatları azaltacağını 15 Ocak’ta ifade eden şirket, geçen hafta ve bu haftanın başında arz seviyesini yüzde 8 azalttığını fakat bunun normale döndüğünü bildirdi.
Firmanın sözcüsü Marie-Lise Verschelden, “Duyurduğumuz gibi üretim planımıza geri döndük ve bu sürecin etkisi asgari düzeyde kaldı.” açıklamasını yaptı.
AB ’NİN AŞI PLANI
AB, opsiyonlar dahil almak üzere BioNTech-Pfizer ile 600 milyon, AstraZeneca ile 400 milyon, Sanofi-GSK ile 300 milyon, Johnson and Johnson şirketiyle 400 milyon, CureVac ile 405 milyon, Moderna ile 160 milyon doz aşı elde etmek için kontrat imzaladı oysa AB ülkelerinde aşılamaların yavaş ilerlediği eleştirileri yapılıyor.
AB’de şu başlıca kadar tasdik alan BioNTech ve Pfizer ile Moderna tarafından geliştirilen aşılar, Aralık 2020’den beri halka yapılıyor. AB Komisyonu, bugüne kadar aşı geliştiren şirketlerle üye ülkeler adına yaptığı 6 sözleşmeyle yaklaşık 2,3 milyar doz alabilecek konuma gelmişti.
Komisyon, geçen hafta üye ülkelerindeki erişkin nüfusun yüzde 70’inin 1 Haziran’a kadar aşılanması hedefi koymuştu. Aşı teslimatlarında yaşanacak gecikmeler sonucunda hedefin yakalanamaması ihtimali yüksek görünüyor.
AB Komisyonu, AstraZeneca ile yaşanan ihtilaftan daha sonra üye ülkelerde aşı üreten tüm şirketlerin üçüncü ülkelere bu ürünü ihraç etmek istediklerinde bildirimde bulunmalarını gerektirecek bir mekanizma üstünde çalışılıyor.
Kaynak: BirGün, AA, The Guardian, BBC Türkçe
